Wolibórz

    Wieś o  charakterze rolniczo-wypoczynkowym, która jest malowniczo położona na wysokości 430-540 m. npm. między Garbem Dzikowca od południa a łańcuchem kopczykowatych, bezleśnych kulminacji, wybiegającym ku zachodniemu bocznemu grzbietowi Gór Sowich. Miejscowość posiada niebagatelne znaczenie jako węzeł komunikacyjny bo przebiegają przez nią drogi wojewódzkie łączące  Nową Rudę z Bielawą oraz z Ząbkowicami Śląskimi, dzięki drodze wiodącej przez Srebrną Górę, a także Dzierżoniowem, drogą przez Przełęcz Woliborską wybudowaną w 1847 r. Od skrzyżowania dawnej linii kolejowej można dojechać lokalną szosą do Ścinawki Średniej przez Słupiec i Dzikowiec. Wolibórz to wieś  o zabudowie łańcuchowej, ciągnie się na ok. 5 km długości wzdłuż środkowego i górnego biegu Woliborki, od zboczy Gór Sowich, w kierunku Obniżenia Noworudzkiego, łącząc się niemal w dolnej części wsi z zabudowaniami Zacisza w Nowej Rudzie. Bardzo dobry punkt wypadowy w Góry Sowie. 

    Wieś zalicza się do najstarszych w tym rejonie. Początek jego istnienia datowany jest na XIII w. Wzmianki, nie potwierdzone badaniami terenowymi sugerują istnienie małego gródka. Potencjalne położenie obiektu wiązano z zameczkiem Quinqenburg, zniszczonym w XV w. jako siedzibę rycerza rabusia. Pierwsze zachowane wzmianki dotyczące wsi pochodzą z 1336 r. Początkowo była to wieś królewska, jedna z pięciu w okolicy. Jej losy były związane z dobrami noworudzkimi, w skład których wchodziła do 1624.

    W drugiej połowie XIX wieku,  wieś stopniowo nabierała charakteru  letniskowego. Duże walory krajobrazowe i środowiskowe wsi, mogłyby stać się podstawą do znacznego rozwoju Woliborza, jako ośrodka rekreacyjnego, niestety są one w znikomym stopniu wykorzystane.

    Wśród rozciągającej i rzadkiej zabudowy wyraźnie wyróżnia się centrum wsi o większej koncentracji domów, gdzie na wzniesieniu znajduje się kościół św. Jakuba z 1770 r., z ciekawą amboną w kształcie łodzi i jest to jedno z nielicznych dzieł tego typu w kraju. Obok plebania z 1772 r., do którego wejście prowadzi przez skromny portal. Pierwszy kościół był wzmiankowany w 1384. obecny stanął na miejscu starszego z 1514. Jest to budowla barokowo-klasycystyczna. Wyposażenie pochodzi głównie z XVIII w. We wsi, jest spory zespół kapliczek i krzyży przydrożnych.

     Wśród dość liczebnego zespołu budownictwa mieszkaniowego i gospodarczego z XIX w. wyróżnia się zespół podworski w górnej części wsi. Powstał on w kilku fazach (przede wszystkim w 1637, 1773 i około 1830, kiedy uległ znacznej zmianie). Prócz dwukondygnacyjnego dworu o obszernym, łamanym dachu znajdują się tu r6wnież budynki gospodarcze. Dziś jest to ośrodek wypoczynkowy wkraczający w las na zboczu Gór Sowich, oferujący kilka komfortowych pokoi, camping z wygodami i kawiarnię w salach dworu.

    Niemiecka nazwa tej osady to Volpersdorf.